स्क्रोरल विज्ञापनको लागि सम्पर्क गर्नुहोस्

$type=one$count=1$cate=0$author=hide$comment=hide$date=hide$readmore=show$show=home

$show=home

वैदेशिक रोजगार : नदेखिएका समस्या

SHARE:

मेरो मोबाइलमा वैदेशिक रोजगारमा जाने र गएका युवाहरूको दिनको झण्डै १५ वटा जति कल आउँछ । वैदेशिक रोजगार विभागको महानिर्देशक हुँदा मेरो व्यक्तिगत नम्बर सेवाग्राहीको लागि दिएको थिएँ । आज पनि म त्यही नम्बर चलाउँछु । मैले दिएको नम्बरको कारण आज वैदेशिक रोजगारभित्र नबुझिएका, नदेखिएका समस्यालाई अझ गहिरो ढङ्गबाट बुझ्ने मौका पाएको छु । मलाई लाग्यो-  जति पारदर्शी भयो त्यति सूचना पाइन्छ ।

बहराइनबाट मालिकले कुटेर काम नलगाएका, कतारमा आइडी नबनेका, युएईमा भिजिट भिसामा अलपत्र परेका, स्वदेशमा नै म्यानपावर कम्पनीबाट ठगिएका र कहीं कतै उजुरी नसुनिएका विषय आउँछन् । भिजिट भिसाबाट घरेलु कामदारमा लगेको, अफ्रिका मुलुकहरूको होटल रेष्टुरेन्टमा काम लगाएको, इराक, इरानका बंकरभित्र कामदारको रूपमा लगाइएका, वेश्यावृत्ति गर्न बाध्य बनाइएका, थुप्रै विषय फोनमा आउँछन् । यस्ता विषयमा संलग्न गिरोहहरूको पनि कुरा आउँछ ।

मैले यो कुरा कहाँ भन्ने ? कसरी समाधान हुन्छ । म दिग्भ्रमित हुन्छु । मैले सल्लाह मात्र दिन्छु । उपाय सिकाउँछु । सान्त्वना दिन्छु । उजुरी गर्न भन्छु । यसबाहेक केही गर्न सक्दिनँ । मैले जहाँ भन्छु, त्यो ठाउँमा यो विषयको गुनासो सुनिन्छ कि सुनिंदैन मलाई थाहा छैन । कामदारलाई के थाहा होस् । एकजनाले फोनमा भन्नुभो, ‘तपाईंले फोन नउठाएको भए म आत्महत्या गर्थें । मलाई लाग्यो- धन्न मैले फोन उठाएँ । यस्ता थुप्रै घटना घटेका छन् ।

वैदेशिक रोजगारबाट झण्डै ८ अर्ब रेमिट्यान्स भित्रिन्छ । जीडीपीमा ठूलो भरथेग छ । हामीले कामदारका लागि के गर्‍यौं ? हाम्रो काम कामदार निर्यात गर्ने मात्र हो त ! दक्ष, अदक्ष, अर्धदक्ष सबैको एउटै गुनासो, राज्यको बेवास्ता । कम्पनी, कर्मचारी, दूतावास, प्रहरी, एजेन्सी, परिवार सबैबाट ठगिन्छन् कामदार ।

गुनासो कसले सुन्ने । गुनासो गर्न जाँदा उल्टै कुटिन्छन् म्यानपावरबाट । पासपोर्ट उनैका हातमा हुन्छ । नक्कली म्यानपावर थुप्रै छन् बजारमा । नक्कली शाखाहरू र एजेन्ट, नक्कली कार्ड बनाएर ठग्ने एजेन्ट, म्यानपावरले संरक्षण गरेका एजेन्टहरू । शक्तिशाली म्यानपावरहरू, राजनीतिक नेतृत्वबाट म्यानपावर संरक्षित छन् । कर्मचारी र नेतालाई पैसा पुर्‍याउने कम्पनी, एजेन्ट र म्यानपावरहरूले कामदारको गुनासो कसरी सुन्लान् ।

रोजगारी दिएका छौं भन्छन् म्यानपावर कम्पनीहरू । रोजगारी सम्बन्धित देशको कम्पनीले दिने हो कि म्यानपावरले । म्यानपावरको काम के हो ? म्यानपावर कम्पनीलाई नै थाहा छैन । झण्डै १७०० संस्थाहरूलाई नियमन गर्ने विभाग नै अन्योल छ । कमजोर छ । अनुगमनमा संस्थाबाटै अवरोध हुन्छ । राजनीतिक व्यक्तित्वबाट सहयोग हुँदैन । मिलेमतो छ । जथाभावी पैसा उठाउँछन् । मन्त्री, प्रशासक, विभागीय प्रमुख, कर्मचारी लोभमा पर्छन् । पैसा उठाउँछन् र विवादमा पर्छन् । म्यानपावर कम्पनीहरूले किन्छन् र आफ्नो स्वार्थ लागू गर्छन् । लोभीपापीको कारणले कामदारले दुःख पाए । सही नीति लागू गर्न सकिएन । नीति नै प्रभावमा पर्छ ।

कामदारको हितमा काम गरौं भने म्यानपावर कम्पनीले आन्दोलन गर्छन् । राजनीतिमा सहयोग गर्छन् । चन्दा दिन्छन् र कामदार ठग्छन् । कामदारको दुःख कसले सुन्ने । कसले सुधार गर्ने । दूतावासको कार्य प्रक्रिया कामदारमुखी छैन । यस्ता थुप्रै समस्या छन् । अधिकांश प्रतिनिधि समस्याहरू मलाई फोनमा आउँछन् । म सुन्छु । विद्यार्थी जस्तै ।

हामी नेपाली विश्वविख्यात छौं- इमानदारी, विश्वास, लगनशीलता, सहनशीलता, जिम्मेवारीमा । त्यसैले हामीलाई सबै देशले खोज्छन् । काम दिन्छन् । विद्यार्थी, विज्ञ, विशेषज्ञ, कामदार सबै छन् विदेशमा । सेवा केन्द्र नजिकै छैनन् । एउटा दूतावासले दश ओटा देशसम्म हेर्नुपर्छ । कामदारको संख्या अनुसार नियोग छैनन् । श्रम सहचारीको संख्या साह्रै थोरै छ । धेरैचोटि बढाउने पहल भयो । सकिएन । किन सकिएन, थाहा छैन ।

पासपोर्ट कागजपत्र बनाउन नै महीनौं लाग्छ । विदेशका दूतावासमा सर्वसाधारणको पहुँच सजिलै हुँदैन । माग प्रमाणीकरणमा छनौट गरिन्छ । त्यहाँ पनि मोलाहिजा छ भन्ने सुनिन्छ । नेपाली कामदार नेपालीबाटै ठगिन्छन् । कम्पनीका मालिकबाट ठगिन्छन् । बन्धक बन्छन् । नेपाली चूपचाप सहन्छन्, देशमा यो कुरो कसले सुन्छ ?

हाम्रा कामदार पनि उस्तै छन् । आफू जानकार हुन चाहँदैनन् । अशिक्षित त छन् तर अनभिज्ञ पनि भइदिन्छन् । जति भन्दा पनि सुन्दैनन् । साधारण कागजपत्र पनि पढ्दैनन् । कहाँ जानुपर्छ, कसरी काम गर्नुपर्छ, सूचना के हो, कसैको सुन्दैनन् ।

यो विषयमा पटक्कै ख्याल गर्दैनन् । जहाज चढेपछि र कम्पनीमा पुगेपछि झसङ्ग हुन्छन् । अनि थाहा पाउँछन् ठगिएको । बल्ल आँखा खुल्छ । कति भन्दा पनि लाग्दैन । यो पनि ठूलो समस्या हो । उनीहरूको आफ्नै समस्या पनि मलाई सुनाउँछन् । म सुन्छु । सकेको सुझाव दिन्छु ।

वैदेशिक रोजगारलाई प्राथमिकता दिए जस्तो पनि लाग्दैन । वैदेशिक रोजगारको लागि छुट्टै मन्त्रालय गठन गर्ने पो हो कि ? श्रम तथा वैदेशिक रोजगार कार्यालयहरू स्थापना गर्दा राम्रो हुन्छ देशैभरि । कामदारका गुनासा सुनिन्छन् । गौतम बुद्ध विमानस्थल, पोखरा विमानस्थल बन्दैछन् । बाहिरबाटै नयाँ श्रम स्वीकृति दिंदा धेरै राम्रो हुन्छ । पुनः श्रम अनलाइनबाट छ । अनलाइन प्रणाली पूरै खुल्ला गर्नुपर्छ । कोटा राख्नुहुँदैन

हामी कामदार पठाउने देश खाडी मात्र देख्छौं । युरोपमा नयाँबजार छ । जापान, ल्याटिन अमेरिका थुप्रै ठाउँमा नेपाली श्रमको माग छ । नेपालीपनको माग छ । हामी नयाँ देशमा सम्झौता गर्न जाँदैनौं । श्रम कूटनीति कमजोर छ । एकोहोरो खाडी देख्छौं । जम्मा ११ वटा देशसँग मात्र श्रम सम्झौता गरेका छौं । अन्तर्राष्ट्रिय श्रमको पालना भयो भएन, कामदारले तलब पाए पाएनन्, कामदारको मानवअधिकारको अवस्था के छ, बीमा नीति कस्तो छ, हामी हेर्न जाँदैनौं । बङ्गलादेश, पाकिस्तान, फिलिपिन्स, भारतका दूतावास कामदारको दुःख सुन्ने बित्तिकै कार्यस्थलमा पुग्छन् । हामी घटनासम्म सुन्न पनि अप्ठ्यारो मान्छौं । आफ्नै बुद्धिले त हो नि जस्ता कुरा गर्छौं । कामदारमा भाषा, दक्षता, सीपको कमी छ । बोल्न सक्दैनन् । न्यायपालिकासम्म पुग्दैनन् । विना कारण सजाय काटेको छ, जेलमा छ । उसको कुरो कसैले सोध्दैन । वैदेशिक रोजगार विभागले पनि पर्याप्त ध्यान पुर्‍याएको छैन । विदेशमा अप्ठ्यारोमा परेका कामदारको न्यायिक निरूपण राम्ररी भएको छैन । यस्ता विषय पनि मलाई बेलाबेला फोनमा आउँछन् । चसक्क दुख्छ । विचरा विदेशमा कसलाई पो सन्चो छ र !

‘नेपालमै रोजगार दिनुपर्ने, रोजगार दिए विदेशिने थिएनौं’ घरीघरी यस्ता कुरा पनि आउँछन् । नेपालमा वर्षेनि पाँच लाख बेरोजगारको संख्या थपिन्छ । कलकारखाना छैन । सरकार मात्र रोजगारदाता छ । निजी क्षेत्रले रोजगारी दिन आँटै गरेन । भएका उद्योग कारखानामा भारतीय कामदार छन् । ठूला पदमा नेपाली कामदार छैनन् कलकारखानामा । सबै विदेशी कामदार छन्, छिमेकी देशका ।

प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम, सीप विकास कार्यक्रमहरू प्रभावकारी हुनुपर्ने थियो । न रकम खर्च गर्न सकिन्छ न रोजगारी सिर्जना गर्न । कृषि, वन, पर्यटन, घरेलु उद्योग थुप्रै सम्भावना छन् तर रोजगार खोइ । बेरोजगार बढ्छन् वर्षैपिच्छे । अब त स्वदेशमा रोजगारी पाइन्छ भने विश्वास नै हट्दैछ जनतामा ।

छोरोलाई पढाउनु भन्दा बेलैमा विदेश रोजगारमा पठाइए राम्रो भन्ने सामाजिक मान्यता नै बनिसक्यो । अब कुन देशमा जाने त्यो मात्र विषय हुन थाल्यो ।

सीप तालिम दिने थुप्रै संस्था छन् । देशभित्र झण्डै १६०० जति तालिम दिने संस्था छन् । सीटीईभिटी बाहेक अरूको विश्वास नै गर्दैनन् । निजी क्षेत्रका सीप विकास तालिमहरू प्रमाणपत्र बेच्छन् भन्छन् । अभिमुखीकरण संस्थाहरूको तालिम केन्द्रमा तालिम दिंदैनन् । पैसा उठाउँछन् । प्रमाणपत्र बेच्छन् । यसको परिणाम कामदारले नै भोग्नुपर्छ ।

कोही मेसिन चलाउन सक्दैनन् । हात गुमाउँछन् । विदेशमा दक्षताको कमीले गर्दा थोरै पैसा पाउँदैनन् । धेरै ऋण काढेर गएका छन्‌ । सीप मात्र दिन सके पनि हामीले कामदारको आम्दामी बढाउँछौं । रेमिट्यान्स पनि बढ्छ । बढ्थ्यो । तालिमका लागि थुप्रै पैसा सरकारले विनियोजन गरेको छ, तर सीपयुक्त जनशक्ति उत्पादन नै भएन । सङ्घ, प्रदेश र स्थानीय सरकार सबैले तालिममा महत्व दिन्छु भन्छन् । प्रतिष्ठानहरू कम छन् । ठूलाठूला सात प्रदेशमा आवासीय प्रतिष्ठान हामीलाई चाहिएको छ । यसमा सरकारले लगानी गर्न सकेको छैन । निजी क्षेत्र उत्साहित छैन ।

अब ढिलो नगरिकन तालिम प्रतिष्ठानहरू तयार गर्नुपर्छ र दक्ष कामदार मात्र बाहिर पठाउनुपर्छ । विदेशबाट आएका कामदारलाई ऋणको व्यवस्था नीतिगत रूपमा स्पष्ट पार्नुपर्छ । ऋण लिन झन्झटिलो छ । बैंकले ऋण पत्याउँदैनन् । ब्याज धेरै छ । ब्याजले नै सावा खाइदिन्छ । अर्धदक्ष र विदेशबाट फर्केका कामदारलाई सीप तालिम ऋण र बीमाको व्यवस्था गर्नुपर्छ । गर्ने नीति पनि छ तर कमजोर छ । यस्ता विषय पनि बेलाबेला गुनासाको रूपमा सुन्न पाउँछु म।

जनताको ठूलो सरोकार तर सरकारको कम महत्व भित्र पर्छ क्यार यो मन्त्रालय । राजनीतिक व्यक्तित्व पनि खासै सम्हाल्न मान्दैनन् । किन होला । अरु मन्त्रालय भन्दा कम महत्वको मन्त्रालय ठान्छन् । तर सुशासन, सुधार, जनताको मर्काको समाधान, रेमिट्यान्सको व्यवस्थापन, सामाजिक सुरक्षा, रोजगारी झन्डै झन्डै सबै आवश्यकताको क्षेत्र हो यो ।

वैदेशिक रोजगारलाई प्राथमिकता दिए जस्तो पनि लाग्दैन । वैदेशिक रोजगारको लागि छुट्टै मन्त्रालय गठन गर्ने पो हो कि ? श्रम तथा वैदेशिक रोजगार कार्यालयहरू स्थापना गर्दा राम्रो हुन्छ देशैभरि । कामदारका गुनासा सुनिन्छन् । गौतम बुद्ध विमानस्थल, पोखरा विमानस्थल बन्दैछन् । बाहिरबाटै नयाँ श्रम स्वीकृति दिंदा धेरै राम्रो हुन्छ । पुनः श्रम अनलाइनबाट छ । अनलाइन प्रणाली पूरै खुल्ला गर्नुपर्छ । कोटा राख्नुहुँदैन । सबैको पहुँच पुर्‍याउनुपर्छ । यसैलाई बढी प्रोत्साहन गर्नुपर्छ ।

देशविदेशबाट यसबाट श्रम स्वीकृति लिन सजिलो हुन्छ । श्रम स्वीकृति नलिंदा धेरैले बीमा बापत पाउने रकम पाउँदैनन् । यसलाई व्यवस्थित गर्नुपर्छ ।

थुप्रै थुप्रै छन् समस्या । मलाई फोन आइरहन्छ । समाधान गर्नेसम्म प्रयास गर्छु । मलाई यस्ता गुनासाहरूले अझ यो विषयमा अझ धेरै बुझ्ने मौका दिएको छ । खुशी छु । मैले सबै सेवाग्राहीलाई मेरो नम्बर दिएकोमा धन्य छु ।

(लेखक वैदेशिक रोजगार विभागका पूर्व महानिर्देशक हुन् ।)



प्रतिक्रिया

तपाईलाई यो समाचार पढेर कस्तो महसूस भयो ?

एउटा लाइक गरेर मनोबल बढाउनुहोस्

Name

news,2344,tech,3,अर्थ,5,कृषि,11,फिचर,6,भिडियो,5,विचार,8,विचित्र खबर,5,विज्ञान प्रविधि,6,विशेष,12,समाचार,12,सम्पादकीय,5,
ltr
item
श्री गढीमाई राष्ट्रिय दैनिक: वैदेशिक रोजगार : नदेखिएका समस्या
वैदेशिक रोजगार : नदेखिएका समस्या
https://www.onlinekhabar.com/wp-content/uploads/2021/11/Kumar-Dahal-1.jpg
श्री गढीमाई राष्ट्रिय दैनिक
https://www.shreegadhimaidaily.com.np/2021/11/blog-post_78.html
https://www.shreegadhimaidaily.com.np/
https://www.shreegadhimaidaily.com.np/
https://www.shreegadhimaidaily.com.np/2021/11/blog-post_78.html
true
8891381760893256154
UTF-8
Loaded All Posts Not found any posts सबै हेर्नुहोस विस्तृतमा पढ्नुहोस Reply Cancel reply Delete By होमपेज PAGES POSTS सबै हेर्नुहोस उस्ता उस्तै खबर LABEL ARCHIVE खोज्नुहोस ALL POSTS Not found any post match with your request Back Home Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec just now 1 minute ago $$1$$ minutes ago 1 hour ago $$1$$ hours ago Yesterday $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy Table of Content